- We proberen al een tijdje kinderen te krijgen. Vanaf wanneer moeten we ons zorgen maken?
- Ik word maar niet zwanger. Wat kan er aan de hand zijn?
- Tot wie kan ik me best eerst wenden?
- De artsen hebben vastgesteld dat wij verminderd vruchtbaar zijn. Wat nu?
- Wat zijn mijn kansen om zwanger te worden bij ivf?
- Kunnen ziekenhuizen mij een fertiliteitsbehandeling weigeren?
- Hoe zwaar zijn behandelingen?
- Ik ben in behandeling en zit compleet in de put. Ben ik abnormaal?
- Ik wil graag praten met lotgenoten. Waar kan ik terecht?
- Ik wil graag psychologische begeleiding. Waar kan ik terecht?
- Welke soorten behandelingen zijn er?
Kinderen krijgen lukt niet
We proberen al een tijdje kinderen te krijgen. Vanaf wanneer moeten we ons zorgen maken?
Zijn jullie een jong, gezond koppel, dan kan je gerust minstens een jaar proberen kinderen te krijgen. Ongeveer 85% van de koppels is na een jaar ‘onbeschermd’ vrijen zwanger, maar ook daarna kunnen koppels nog zonder medisch ingrijpen zwanger worden. Toch is het een goed idee om na een jaar proberen eens op gesprek te gaan bij een arts of vroedvrouw die je wegwijs kan maken in je menstruatiecyclus.
In een aantal gevallen is het aangeraden om al sneller een arts te raadplegen:
- wanneer je een onregelmatige of geen cyclus hebt
- wanneer je ouder bent dan 35 (als vrouw)
- wanneer er een sterk vermoeden is van een verminderde zaadkwaliteit
- wanneer je een medische voorgeschiedenis hebt (bijvoorbeeld een soa of niet ingedaalde teelballen)
De menselijke vruchtbaarheid is een heel complex gegeven. Dat betekent dat er vaak meerdere factoren een rol spelen bij het feit of je wel of niet zwanger wordt.
Enkele mogelijke oorzaken van verminderde vruchtbaarheid bij mannen zijn:
- stoornissen in de zaadproductie waardoor het sperma niet voldoende zaadcellen bevat, of de zaadcellen niet voldoende beweeglijk of niet goed gevormd zijn.
stoornissen in het zaadtransport
erectiestoornissen
stoornissen met betrekking tot de zaadlozing
Mogelijke oorzaken van verminderde vruchtbaarheid bij vrouwen zijn:
- hormonale stoornissen, een voorbeeld daarvan is Polycystische Ovaria (PCO)
verstopte eileiders
verminderde kwaliteit van eicellen.
Of jullie als koppel wel of niet vruchtbaar zijn heeft met een wisselwerking tussen jullie beiden te maken. Een weinig vruchtbare man kan een zeer vruchtbare vrouw toch nog zwanger maken en omgekeerd
Meer lezen over je vruchtbaarheid.
- stoornissen in de zaadproductie waardoor het sperma niet voldoende zaadcellen bevat, of de zaadcellen niet voldoende beweeglijk of niet goed gevormd zijn.
Probeer je al lang kinderen te krijgen en lukt het niet, dan kan je contact opnemen met je huisarts of gynaecoloog. Deze zal je eventueel doorverwijzen naar een fertiliteitskliniek. Of je kan rechtsreeks een afspraak maken bij een fertiliteitscentrum
Klik hier voor een lijst met fertiliteitscentra in Vlaanderen
De artsen hebben vastgesteld dat wij verminderd vruchtbaar zijn. Wat nu?
Afhankelijk van je karakter en de aard van je kinderwens zal je hier anders op reageren.
Verminderde vruchtbaarheid wil helemaal niet zeggen dat jullie niet op een natuurlijke manier kinderen kunnen krijgen. Het zal in veel gevallen alleen langer duren. Jullie kunnen ook proberen jullie kansen te verhogen door indien nodig:
- je cyclus beter te leren kennen en op het juiste moment seks te hebben
- te vermageren (als je overgewicht hebt)
- te stoppen met roken
Misschien wil je zo snel mogelijk behandelen omdat je zekerheid wil. Het is echter belangrijk dat je beseft dat ook een vruchtbaarheidsbehandeling nooit een garantie biedt op een zwangerschap. Bovendien mag je vruchtbaarheidsbehandelingen niet onderschatten. Daarom pleiten nogal wat artsen ervoor om eerst zoveel mogelijk alternatieven een kans te geven vooraleer je aan zwaardere behandelingen begint.
Denk ook al van in het begin na over andere opties zoals adoptie of pleegzorg. Sommige koppels die eerst een lange tijd behandelden en vervolgens een kind adopteerden, hebben spijt dat ze niet veel sneller tot adoptie overgingen. Wacht dus niet tot je ten einde raad bent om adoptie in overweging te nemen.
Vraag je ook af hoe het voor jullie zou zijn om zonder kinderen door het leven te gaan. Niet iedereen heeft een even sterke kinderwens. Niemand verplicht je om een fertiliteitsbehandeling te volgen als je niet zeker weet of je dat wel wil.
Een psycholoog kan je helpen bij dit beslissingsproces.
Meer lezen over je kinderwens
De gemiddelde kans op een doorgaande zwangerschap in België is sedert 1999 ongeveer 25% per cyclus.
Jouw individuele slaagkans hangt natuurlijk van een aantal factoren af. Zo daalt de kans drastisch als je al wat ouder bent. Als jij of je partner rookt halveert dat de kans op een succesvolle ivf-behandeling.
Bovendien zet niet elke beginnende zwangerschap door. Zeker naarmate je ouder wordt, stijgt de kans op een miskraam of doodgeboorte. De kans dat een ivf-poging leidt tot de geboorte van een kind, is ongeveer een op vijf.
Je moet er eigenlijk van uitgaan dat je meerdere ivf-pogingen nodig hebt voor één kind. Net daarom krijgen we in België zes ivf-pogingen terugbetaald.
Meer lezen over je levensstijl
Kunnen ziekenhuizen mij een fertiliteitsbehandeling weigeren?
Ja, dat is mogelijk. De Belgische wetgeving is zeer liberaal wat betreft de toepassing van fertiliteitstechnieken. Waar in andere landen bijvoorbeeld homoseksuelen of alleenstaanden uitgesloten worden van deze behandelingen, is dat in ons land niet het geval. Wel zijn er leeftijdsgrenzen bepaald voor de vrouw: een ivf-behandeling wordt terugbetaald tot de dag vóór je 43ste verjaardag . Tot 45 jaar mag je eicellen laten oppikken, tot je 47ste mag je er laten terugplaatsen.
Ziekenhuizen kunnen echter wel zelf bepaalde richtlijnen hanteren en bijvoorbeeld beslissen dat ze alleen heterokoppels behandelen. Is dat zo, dan zijn ze verplicht dit in hun algemene informatie kenbaar te maken. Lees dus altijd eerst goed de informatiebrochure of de website van de fertiliteitskliniek in kwestie, om te zien of ze geen uitsluitingscriteria hanteren.
Zelfs al sluit een ziekenhuis geen enkele groep uit, dan nog kan het zijn dat het fertiliteitsteam beslist om bepaalde personen niet te behandelen, bijvoorbeeld omdat ze vragen hebben bij de opvoedingscapaciteiten van de persoon in kwestie. Heeft een arts of een psycholoog twijfels bij een bepaalde patiënt of bij een bepaald koppel, dan zal dit doorgaans met meerdere mensen in het team besproken worden.
Vruchtbaarheidsbehandelingen mogen niet onderschat worden. Ze zijn in de eerste plaats psychologisch zwaar. Wat de meeste patiënten het allermoeilijkst vinden is de onzekerheid. Niemand kan je een garantie bieden dat een behandeling, bijvoorbeeld een kunstmatige inseminatie of een ivf-cyclus, succesvol zal zijn. Het is altijd opnieuw afwachten. De meeste koppels vinden dan ook de tien tot veertien dagen na de inseminatie of de terugplaatsing het meest stresserend. Velen worden op dat moment heen en weer geslingerd tussen hoop dat het deze keer gaat lukken en de verwachting dat de behandeling toch weer op een teleurstelling zal uitdraaien. Die tegenstrijdige en vaak hevige gevoelens zijn erg moeilijk te hanteren
Bovendien hebben behandelingen zoals ivf een impact op heel veel aspecten van je leven. Ze hebben een invloed op:
- je lichamelijk welbevinden: de hormonen die je als vrouw krijgt toegediend kunnen allerlei bijeffecten veroorzaken. Je kan bijvoorbeeld typische menopauzeverschijnselen krijgen. Veel vrouwen verdikken ook wat. Niet iedere vrouw ondervindt hier evenveel last van.
- je werk en carrière: een behandeling waarbij je cyclus gemonitord wordt, zoals kunstmatige inseminatie of ivf, is enorm intensief. Je moet geregeld beschikbaar zijn voor bloedprikken, echo’s enz. Bij ivf is de punctie van de eicellen en de terugplaatsing van het embryo afhankelijk van je eisprong en dit kan je niet plannen. De grote flexibiliteit die je nodig hebt, ook als partner als je je vrouw graag wil bijstaan, is zeker niet in alle werksituaties vanzelfsprekend. Dat kan erg stresserend zijn.
- je relatie: fertiliteitsbehandelingen kunnen een grote druk zetten op je relatie, al is het maar omdat man en vrouw doorgaans op een verschillende manier met hun kinderwens en met vruchtbaarheidsproblemen omgaan.
- je seksleven: bij fertiliteitsbehandelingen mag je soms wel en soms niet vrijen. Vrijen of een spermastaal produceren ‘op commando’ is niet altijd gemakkelijk. Als gevolg van de behandelingen kan het plezier in vrijen tijdelijk verloren gaan. Sommige mannen krijgen zelfs last van impotentie.
- je sociaal leven: sommige koppels vertellen hun omgeving dat ze in behandeling zijn, anderen niet. De omgeving weet echter vaak niet goed hoe ze op je problemen moeten reageren. Ook kan de confrontatie met vrienden met jonge kinderen moeilijk worden.
Uiteraard reageert elk koppel verschillend op de vruchtbaarheidsbehandelingen en zal de impact ook bij iedereen verschillen. Probeer altijd zelf goed aan te voelen of je de stress nog voldoende de baas kan.
Het Instituut voor Samenleving en Technologie publiceerde recent een dossier over de impact van fertiliteitsbehandeling. Je kan dit hier downloaden.
Ik ben in behandeling en zit compleet in de put. Ben ik abnormaal?
Neen, het is helemaal niet abnormaal dat je erg van de kaart bent. Vruchtbaarheidsproblemen en –behandelingen hebben een impact op zowat alle aspecten van je leven. We hebben nooit geleerd om met problemen van deze omvang om te gaan.
Een niet vervulde kinderwens is iets dat je bovendien emotioneel erg diep raakt. Het is een gegeven dat moeilijk rationeel te begrijpen valt. Dat maakt dat het vaak ook zo moeilijk is om erover te praten.
Veel mensen in jouw situatie zitten even diep in de put, al laten ze dat misschien niet merken. Net zoals andere mensen niet noodzakelijk zullen merken hoe diep jij in de put zit.
Contact met lotgenoten kan helpen om te beseffen dat jouw gevoelens van verdriet, onmacht of angst helemaal niet zo uitzonderlijk zijn en dat ook andere mensen dit doormaken.
Meer info over de emotionele aspecten van een niet beantwoorde kinderwens en contact met lotgenoten vind je op de site van De Verdwaalde Ooievaar
Sommige fertiliteitscentra organiseren groepsgesprekken voor koppels. Dat is een manier om met andere mensen in contact te komen.
Op het internet vind je een aantal chatsites en forums rond fertiliteitsproblemen. Chatten met lotgenoten kan enorm deugd doen. Het is anoniem, je doet het van huis uit en op het tijdstip dat het jou het beste uitkomt. Kies wel voor een site die goed gemodereerd wordt en waar een aantal duidelijke spelregels gehanteerd worden. Gegevens uitwisselen over bijvoorbeeld fertiliteitscentra, specifieke artsen, medicatie enz. is geen goed idee omdat je geen enkel geval kan veralgemenen.
Je kan je ook aansluiten bij een patiëntenvereniging. Soms vind je in het fertiliteitscentrum flyers of affiches voor bijeenkomsten van een patiëntenvereniging in je buurt.
De Verdwaalde Ooievaar vzw is een netwerk voor fertiliteit dat artsen en andere professionele hulpverleners en patiënten samenbrengt. De vereniging heeft een website met uitgebreide informatie over vruchtbaarheidsproblemen, met een sterke focus op de emotionele beleving ervan. De site heeft ook een forum en een chatbox. Op bepaalde dagen wordt de chat begeleid door een psychologe of vroedvrouw.
Klik hier voor de site van De Verdwaalde Ooievaar.
Ik wil graag psychologische begeleiding. Waar kan ik terecht?
In principe beschikt elke fertiliteitskliniek over één of meerdere psychologen, die je psychologische begeleiding kunnen bieden. Misschien werd het je aan het begin van de behandeling of op een ander moment aangeboden. Is dat niet het geval, vraag er dan zelf naar.
Er zijn in Vlaanderen een zeer beperkt aantal zelfstandige psychologen gespecialiseerd in fertiliteitsproblemen. Hun namen en adressen vind je hier.
Een aantal patiënten voelen zich ook heel goed geholpen door een psycholoog die niet gespecialiseerd is in fertiliteitsproblemen of bij een seksuoloog. Je huisarts kan je doorverwijzen naar een psycholoog in de buurt of je kan contact opnemen met een centrum voor geestelijke gezondheidszorg.
Linken naar Seksuologen in Vlaanderen en Psychologen
In grote lijnen kunnen we vijf grote groepen behandelingen onderscheiden: chirurgische ingrepen, hormonale behandelingen, kunstmatige inseminatie, in vitro-fertilisatie en behandelingen waarbij een derde partij betrokken wordt.
Chirurgische ingrepen kunnen nodig zijn om onregelmatigheden zoals vergroeiingen in de baarmoeder of eierstokcysten enz. te verwijderen. Onder de heelkundige ingrepen vallen ook de hersteloperaties (van ei- of zaadleiders) na een eerdere sterilisatie.
Hormonale behandelingen worden toegepast bij vrouwen die geen of een erg onregelmatige cyclus hebben. Ze hebben als doel het eiblaasje te laten groeien en een eisprong op gang te brengen. Daarnaast kan hormonale stimulatie een onderdeel vormen van vruchtbaarheidsbehandelingen zoals iui, ivf en icsi. Bedoeling is dan meerdere eicellen tot rijping te brengen.
Intra-uteriene inseminatie (iui) of kunstmatige inseminatie houdt in dat de zaadcellen door middel van een katheter in baarmoeder van de vrouw worden ingebracht. Vooraf wordt in het labo een selectie van de meest actieve zaadcellen gemaakt. Meestal wordt bij iui de vrouw hormonaal gestimuleerd om meerdere eicellen tot rijping te brengen en zo de kans op een bevruchting te verhogen.
In vitro fertilisatie (ivf) houdt in dat de bevruchting van de eicel door de zaadcel in een labo gebeurt, in plaats van in het lichaam van de vrouw.
Intra-cytoplasmatische sperma-injectie (icsi) is een bijzondere vorm van ivf die in België werd ontwikkeld. Bij icsi wordt één zaadcel rechtstreeks in de eicel geïnjecteerd.
Behandelingen waarbij een derde partij betrokken wordt zijn kunstmatige inseminatie met donorsperma, eiceldonatie en draagmoederschap. Is er sprake van donatie, dan betekent dit dat een van jullie beiden niet de biologische vader of moeder van jullie kind zal zijn. Het is heel belangrijk de psychologische impact hiervan goed in te schatten.
Draagmoederschap wordt in een aantal Vlaamse ziekenhuizen toegepast. Er bestaat echter nauwelijks wetgeving over, waardoor er een vrij groot risico op misbruik bestaat. Ook al zijn jullie beide de biologische ouders, als jullie kind door een draagmoeder ter wereld wordt gebracht moeten jullie het via een kortgeding adopteren.
